Mensen wonen en verblijven graag in Apeldoorn vanwege de groene omgeving. De gezonde buitenlucht en de verbeterde verbindingen over spoor en weg zorgen sinds de 19de eeuw voor de opkomst van recreatie en zorg in het groen. Instellingen en ondernemers in deze sectoren vestigden zich vooral in de dorpen en het buitengebied. Tot op de dag van vandaag is er nog een aantal complexen te vinden in en om Apeldoorn die meer dan honderd jaar geleden gebouwd zijn. Denk aan de Hoenderloo Stichting, de Joseph Stichting en Groot Schuilenburg (voorheen Het Apeldoornsche Bosch). Daarnaast zijn er tientallen vakantieparken in de omgeving van Apeldoorn. Voor een dagje uit ging men vroeger naar de Loenense watervallen, de Echoput of het Uddelermeer. Echte pret kwam met de Julianatoren, het Boschbad, Park Berg & Bos en de Apenheul. Nog altijd zijn recreatie en zorg belangrijke economische pijlers voor de gemeente.
Het unieke landschap, de prachtige natuur, de ligging en de bereikbaarheid zorgen ervoor dat de Veluwe zich in het midden van de 19de eeuw steeds meer kan ontwikkelen als recreatieve trekpleister. Door de komst van het spoor is het gebied goed bereikbaar. De trein, en later de auto, brengen steeds meer dagjesmensen en vakantiegasten naar Apeldoorn en de Veluwe. De bossen en heidevelden hebben een grote aantrekkingskracht op bezoekers uit het westen van het land. Met de tijd komen er steeds meer voorzieningen voor toeristen. De pensions die er in eerste instantie zijn, maken later plaats voor hotels, campings en vakantieparken. Paleis Het Loo, de Apenheul en pretpark Julianatoren zijn de meest opvallende trekpleisters, maar uiteindelijk is het toch nog altijd het landschap dat de meeste mensen trekt.
Als het toerisme in Apeldoorn en op de Veluwe zich ontwikkelt, komt ook de zorg naar Apeldoorn. Vanwege de gezonde buitenlucht, de natuur en de beschikbaarheid van goedkope grond verrijzen rondom Apeldoorn, Beekbergen en Hoenderloo allerlei instituten voor zorg en de huisvesting van zieke, zorg- en rust behoevende mensen. Het resulteert in de oprichting van diverse sanatoria, onder meer voor tbc-patiënten. Een aantal van deze instellingen is inmiddels weer verdwenen, maar nog altijd is de zorg een belangrijke sector in de gemeente Apeldoorn.
Het gebruik om in kerken te begraven stopte in 1829. In Apeldoorn en in de dorpen werden vervolgens begraafplaatsen aangelegd die vaak in de loop van de tijd werden uitgebreid. Verschillende begraafplaatsen zijn gegroeid tot groene oases. Het zijn plekken van bezinning waar je een wandeling kunt maken, zoals op de begraafplaats aan de Soerenseweg.
Apeldoorn blijft de verbinding met de groene omgeving zoeken en ook in de stad is steeds meer groen te vinden, in de parken en langs de boomrijke lanen. En wie in Apeldoorn uit de trein stapt, belandt op het Stationsplein tussen de vliegdennen. Ook daar is de Veluwe nooit ver weg.
Sporen in de stad en in het landschap
- Loenense watervallen
- Julianatoren
- Park Berg en Bos
- Het Apeldoornsche Bosch
- Immendaal, Hoenderloostichting, Hohenheim/Josephstichting/GGnet
- Het gebied met recreatieterreinen tussen Beekbergen, Loenen en Hoenderloo
