Door je in het verleden te verdiepen, begrijp je vandaag beter. Dat geldt voor grote gebeurtenissen, maar zeker ook voor lokale verhalen en persoonlijke geschiedenissen. Daarom studeerde ik geschiedenis en werk ik als conservator cultuurgeschiedenis bij Paleis Het Loo. Als getogen Apeldoorner, die zomers lang in het – toen nog – Kristalbad zwom en als scout veel in de bossen te vinden was, is het een eer om mijn Verhaal van Apeldoorn samen te stellen. Mijn doel is vergeten of ogenschijnlijk onbelangrijke verhalen in het licht te zetten. Een belangrijke noot: canons zijn altijd ‘slechts’ een selectie, in dit geval door mij. Grasduin zelf voor de geschiedenis van Apeldoorn en volg je eigen nieuwsgierigheid.
Paleis Het Loo
Het zomerpaleis van koning-stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary II was in 1686 klaar. Dit paar was het machtigste uit de Nederlandse oranjegeschiedenis. Zij werden in 1689 gekroond tot koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland. In slechts twee jaar tijd werd het jachtverblijf gebouwd op een waterrijke plek, zodat de fontein hoger kan spuiten dan die in Versailles en de tuin er prachtig bij ligt. Daarvoor werd een indrukwekkend sprengensysteem aangelegd naar Assel. Belangrijk daarbij is dat de molenaars rond Apeldoorn zomers regelmatig zonder water zaten, zodat de koninklijke fonteinen konden spuiten.
Oranjes en Apeldoorn
Nederland en Oranje zijn nauw met elkaar verbonden. Dat sporters in de kleur oranje uitkomen voor Nederland is niet toevallig. De aanwezigheid van de Oranjes creëerde een band met Apeldoorn en heeft veel invloed gehad op hoe Apeldoorn eruit ziet. Denk aan de Loolaan en de huizen daaromheen. Of één van mijn lievelingshorecaplekken: Herberg Het Oude Loo; al sinds 1880 een café en drankhandel in deze nette buurt waar, ondanks het taboe op drank, prins Hendrik een graag geziene gast was volgens de overlevering.
Met de aanleg van het spoor in 1876 werd Apeldoorn verbonden met de rest van Nederland. De gepensioneerde burgerij uit Den Haag ging in De Parken wonen en de stad groeide. Ook het personeel aan het hof woonde in en rond Apeldoorn en Vaassen. Hoe het paleis als bedrijf werkte en welke relatie het had met de omgeving, fascineert mij enorm!
Cultuursnuiven
Kijk eens met andere ogen naar de stad. Heb je bijvoorbeeld de NU-klok in de Hofstraat wel eens gezien? De tijd zie je niet, maar wat wel? Het is een kunstwerk van Sibine Zwikker en laat je nadenken over tijd. Of trek je wandelschoenen aan en loop door de kroondomeinen (ingang Wieselseweg) op zoek naar De Kathedraal gemaakt door Marinus Boezem. Midden in het bos vind je veertig bronzen boomstronken van een meter hoog. Samen vormen ze de plattegrond van de Notre Dame. Prinses Beatrix schonk dit kunstwerk op haar 60ste verjaardag aan het Kroondomein. Of verdiep je een in verhalen die je misschien niet kent: een onuitwisbare indruk maakte de audiotour van Het Apeldoornsche Bosch op mij. Je kunt ‘m zelf lopen rond Groot Schuylenburg.
