Apeldoorn, de hoofdstad van de Veluwe, een uitspraak die ik vaak gebruik en die ik ook echt zo ervaar. Want waar in Nederland heb je een stad van dit formaat met zo’n mooi buitengebied? Precies! En als geboren en getogen Apeldoorner, buitenmens én lokale wethouder ben ik daar trots op en voelt het al een voorrecht om hier te wonen én te werken.
Ik dacht dat ik met al mijn Apeldoorn-ervaring veel van de Apeldoornse verhalen en geschiedenis wel kende. Sinds ik wethouder Cultuur & Erfgoed ben, ontdek ik elke keer weer hoeveel bijzondere verhalen er schuil gaan in onze stad, de dorpen en het buitengebied. Of het nu gaat om belangrijke historische locaties, onze natuur of om ons rijke verenigingsleven waar (jonge) talenten zich kunnen ontwikkelen. Samen vormen zij de ingrediënten voor het grote verhaal van Apeldoorn. Ze vertellen jou en mij hoe Apeldoorn zich van een klein gehucht ontwikkeld heeft tot ‘mijn’ hoofdstad van de Veluwe. Dit verhaal verdient het om door verteld te worden, aan onze kinderen, aan inwoners, aan bezoekers. En weet je wat ik zo mooi vind? Ook jij en ik maken deel uit van dit verhaal, want de geschiedenis groeit nog elke dag!
Hieronder lees je mijn favorieten.
Sanatorium Berg en Bosch: Speelgoed is van alle leeftijden. Dat geldt zeker voor het ADO speelgoed dat ik laatst opnieuw ontdekte in een tentoonstelling in CODA. En later herkende ik het ook in de boekenkast en meubels in CODA Junior in CODA Centrale Bibliotheek. Mooi om de geschiedenis vertaald te zien in het nú.
Het speelgoed is ontworpen door Ko Verzuu, geïnspireerd op het werk van kunstenaar Piet Mondriaan en ‘gewoon’ gemaakt in de bossen van Apeldoorn door tbc-patiënten; mensen die ziek waren en in de gezonde Veluwse buitenlucht kwamen herstellen van hun ziekte. Het bouwen van ADO speelgoed zorgde dat zij zich konden voorbereiden op de terugkeer naar de werkende maatschappij. Een voorloper van het re-integratie proces dus. Heel vooruitstrevend in die tijd!
Het oude Raadhuis: Als wethouder heb ik al heel wat uurtjes in het oude Raadhuis doorgebracht, bijvoorbeeld om met collega raadsleden en bestuurders te vergaderen. Soms sta je in een overleg op een kruispunt, net als het Apeldoorn letterlijk op een kruispunt van wegen is ontstaan. Vanuit de Hanzesteden om ons heen werd vroeger vergaderd in het ‘neutrale midden’, in Apeldoorn dus. Dat gebeurde in één van de vele herbergen die Apeldoorn rijk was. Ook het bestuur van Apeldoorn zelf vergaderde lang in deze herbergen. Maar vanaf het midden van de 19e eeuw kregen we ons eigen raadhuis. Dé plek om onze stad te besturen. Wist je dat we in het Stadhuis nog steeds vergaderen in de vroegere herbergen? Sommige vergaderzalen zijn vernoemd naar de herbergen van toen.
Theater Orpheus: Als wethouder Cultuur & Erfgoed behoort deze zeker tot mijn favorieten. Theater Orpheus is al tientallen jaren een culturele toplocatie in Apeldoorn. Toen de stad na de oorlog groeide met vooral veel kantoormensen, groeide ook de vraag naar een goed theater. Aan deze vraag is met de bouw van Orpheus in de jaren ’60 met verve gehoor gegeven. Ik kom er graag genieten van cultuur.
Sparta: De Sparta… Volgens mij heeft bijna heel Nederland wel eens op zo’n fiets gezeten of er één gehad. Bekend van de fiets, de brommer en van de voorloper van de elektrische fiets: de Spartamet! Het startte allemaal in Apeldoorn, aan de Hoofdstaat, en uiteindelijke veroverde Sparta de wereldmarkt. Een prachtig voorbeeld van onze industriële geschiedenis die veel verder gaat dan onze gemeentegrenzen.
Het Apeldoornsche Bosch: Niemand keert terug. Drie woorden die het afschuwelijke lot beschrijven van de bijna 1200 mensen, patiënten en personeelsleden, van Het Apeldoornsche Bosch. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waanden zij zich veilig in deze Joods-psychiatrische instelling, maar waren het niet. Op 22 januari 1943 werden zij opgepakt en weggevoerd. Dit intens verdrietige hoofdstuk in de Apeldoornse geschiedenis mag niet vergeten worden. Het lot van de mensen van Het Apeldoornsche Bosch laat zien wat er gebeurt als we mensen uitsluiten. Een bezoek aan deze indrukwekkende plaats in onze stad herinnert ons daaraan. En dat kan niet vaak genoeg gebeuren.
