Koningin wordt Apeldoorner
Koning Willem III is de eerste Oranje die Paleis Het Loo ook daadwerkelijk als zijn belangrijkste woonverblijf gebruikt. Dat heeft alles te maken met de liberale Grondwet die in 1848 nog onder goedkeuring van zijn vader koning Willem II in werking is getreden. In die grondwet is de macht van de Nederlandse vorst aanzienlijk teruggesnoeid en gedurende zijn koningschap (1849-1890) blijft Willem III in de clinch liggen met de Haagse politiek.
In Apeldoorn is de kans dat Willem Thorbecke of een van zijn andere liberale tegenstrevers tegen het lijf loopt minimaal. Op Het Loo en in de Kroondomeinen trekt niemand zijn macht in twijfel. Hier is hij thuis.
Het voortbrengen van een troonopvolger blijkt echter geen abc’tje voor Willem. Het duurt tot 1880 – Willem is dan al 63 jaar oud – voor hij de dochter krijgt die uiteindelijk, als ze in 1898 de leeftijd van 18 jaar bereikt, de troon zal bestijgen. Deze dochter, Wilhelmina, wordt geboren op Het Loo en groeit daar ook op. Ze ligt als baby zelfs letterlijk aan de borst van een Apeldoornse boerin; haar min Evertje van der Zande met wie ze haar hele leven bevriend zal blijven.
Wanneer Wilhelmina alle koninklijke verantwoordelijkheden even wil laten voor wat ze zijn, mag ze graag de penseel ter hand nemen. Ze laat haar schilderwagen dan plaatsen op een pittoreske locatie in de bosrijke omgeving. Vervolgens reist ze daar zelf naartoe in gezelschap van het nodige hofpersoneel en eventueel haar schilderleraar. Ter kerke gaat ze in de Grote Kerk, die ze betreedt via de koninklijke ingang om plaats te nemen in de Koninginnebank.
Twee weken nadat ze op 4 september 1948 afstand heeft gedaan van de troon, zet Wilhelmina een bijzondere stap; ze laat zich officieel inschrijven als burger van Apeldoorn. Haar persoonskaart van de burgerlijke stand is vanzelfsprekend bewaard gebleven in het gemeentelijk archief dat zich in CODA bevindt. In het vakje ‘Beroep’ staat koningin, maar die aanduiding is doorgehaald en vervangen door ‘zonder’.
Het is ook in Apeldoorn, op Paleis Het Loo, dat Wilhelmina in de nacht van 27 op 28 november 1962 overlijdt, door een hartstilstand tijdens haar slaap.