Apeldoorn bereidt zich voor op de bom
Na de Tweede Wereldoorlog ontstaat er in de wereld een tweedeling die we de Koude Oorlog zijn gaan noemen. Aan de ene kant staat het westen, aangevoerd door de Verenigde Staten, aan de andere kant het Oostblok onder invloed van de Sovjet Unie. In Nederland en ook in Apeldoorn wordt de Koude Oorlog vooral ervaren als een vrijwel onzichtbare, maar voortdurend aanwezige dreiging.
De wederzijdse opbouw van enorme hoeveelheden atoomwapens en de geruchten dat er in de Sovjet Unie mogelijk nóg dodelijkere nieuwe wapens ontwikkeld worden, zorgen voor een permanent gevoel van naderend onheil. Voortdurend vragen mensen zich af wat het betekent, als ”de bom” valt. Ook Apeldoorn bereidt zich voor op die niet te bevatten ramp. In lijn met de wet Bescherming Bevolking van 1952, installeert de gemeente sirenes en noodkeukens en legt ze noodvoorraden aan. Ze verspreidt ook voorlichtingsmateriaal, zoals de bekende brochure ‘Wenken voor de bescherming van uw gezin en uzelf’. Honderden vrijwilligers melden zich voor de BB, zoals de Bescherming Burgerbevolking in de volksmond heet en krijgen cursussen in reddingswerk, noodverpleging en het blussen van branden.
Commandocentrum
In het Apeldoornse draaiboek is een sleutelrol weggelegd voor een onopvallend bouwwerk aan de Seringenlaan. Daar, op een binnenterrein verscholen achter enkele woningen in Berg en Bos, bevindt zich vanaf 1962 het commandocentrum van de dienst ‘Bescherming Bevolking Kring Gelderland B’. Het bovengrondse deel van dit gebouw wordt al in 1955 gerealiseerd. In 1962 wordt dit uitgebreid met een forse ondergrondse schuilkelder met een grondoppervlak van 300 m2. In deze kelder moet het commando van de BB na een atoomaanval leiding kunnen geven aan de uitvoering van de verschillende noodscenario’s die klaarliggen. Voor burgers die zich op het moment van de atoomaanval in de stad op straat bevinden of op een andere manier niet kunnen schuilen, laat de gemeente eind jaren ’70 de openbare schuilkelder De Brinkhof aanleggen. Daar kunnen in principe 7.000 mensen de eerste dagen na een atoomaanval uitzitten.
Einde van de Koude Oorlog
In de loop van de jaren ’80 komt er steeds meer protest tegen de wapenwedloop. Tegelijkertijd ontstaan er geleidelijk barsten in de ijslaag van de Koude Oorlog, een proces dat in 1989 vrij plotseling versnelt en in november van dat jaar leidt tot de val van de Berlijnse muur, het IJzeren Gordijn en daaropvolgend de afbrokkeling van Oostblok en Sovjet Unie. De twee schuilkelders in Apeldoorn zijn er nog en de spanning tussen Rusland en het westen is sinds enkele jaren ook weer terug. Of de schuilgelegenheden in de vervallen en uitgeklede staat waarin ze nu verkeren dan een veilig heenkomen bieden, valt echter te betwijfelen.
