De Nieuwe Kerk brandt af
Tot 1842 kerkt Nederlands Hervormd Apeldoorn, waar onder ook de koninklijke familie wanneer zij verblijft op Het Loo mag worden gerekend, in de oude Mariakerk, middenin het dorp op het huidige Raadhuisplein. Omdat die oude kerk te klein is en te veel onderhoud vergt spreekt koning Willem I in 1839 zijn bereidheid uit om een nieuwe kerk te financieren, maar wel op voorwaarde dat die een stuk dichter bij het paleis zou komen te staan.
In 1842 verrijst aan het begin van de Loolaan de Nieuwe Kerk, een statig gebouw in de in die jaren populaire neoklassieke stijl. Het is een zogenaamde waterstaatskerk, gebouwd onder het toezicht van Rijkswaterstaat. Architect is Hendrik Springer.
Op 5 juni 1842, acht dagen nadat de laatste dienst in de oude dorpskerk is gehouden, vindt de inwijding van de Nieuwe kerk plaats. Willem I, als regerend vorst inmiddels opgevolgd door zijn zoon, is daarbij aanwezig. Vanaf dan komen de koninklijke familie – wanneer zij op het Loo verblijft - en de Apeldoornse aanhangers van hervormde gezindte elkaar op zondagen tegen aan het begin van de Loolaan. Doopplechtigheden, huwelijken en begrafenissen in Hervormde kringen worden voortaan daar voltrokken.
Tot 31 maart 1890: die dag is een groep loodgieters bezig met onderhoudswerkzaamheden. Halverwege de dag onderbreken ze het werk om op de begraafplaats aan de overkant van de Loolaan de teraardebestelling van een kennis bij te wonen. Het toezicht op hun branders en andere apparatuur laten ze over aan een leerling, maar die blijkt ook meer oog voor de gebeurtenissen aan de overkant van de straat te hebben. Tegen de tijd dat de brand wordt opgemerkt, is het al te laat: als het vuur is uitgewoed staan van de Nieuwe Kerk enkel nog wat muurrestanten overeind.
Twee jaar later wordt op dezelfde plek de huidige Grote Kerk gebouwd.
