De geheime telefoon van het verzet

Communicatie over de telefoon is van levensbelang voor het Apeldoornse verzet om in contact te kunnen blijven met de landelijke verzetsorganisatie. Maar de algemene telefooncentrale wordt door de bezetter gecontroleerd. Bovendien zullen de Duitsers die centrale saboteren zodra de geallieerden dichterbij komen. Juist in die fase van de strijd is het cruciaal dat er dan een alternatieve centrale kan worden ingezet.

Spionage
De locatie "in het hol van de leeuw" op de Loolaan biedt daarnaast wellicht ook mogelijkheden voor spionage. Dat kan in directe zin door mee te luisteren met de gesprekken die burgemeester Pont in zijn kamer een verdieping lager voert, maar misschien kunnen er ook andere telefoonlijnen worden afgeluisterd. Aan de Loolaan zijn immers verschillende belangrijke onderdelen van het bezettingsbestuur gevestigd, onder andere het kantoor van de Rijkscommissaris in de witte villa op nummer 54.

Telefoniste
Een telefooncentrale kan niet functioneren zonder personeel. Iemand moet binnenkomende berichten noteren en gesprekken doorschakelt door ze - letterlijk - met de juiste lijnen door te verbinden. Een jonge verzetsvrouw houdt er de wacht. Dankzij een verpleegstersuniform kan ze het pand in en uitlopen op onregelmatige tijden. Dit valt nauwelijks op omdat er in de kelder ook een post van de Luchtbeschermingsdienst is gevestigd. Wanneer zij moet slapen, wordt de telefoondienst van haar overgenomen door een jongeman van het verzet.
‍
In april 1945, als de geallieerden onherroepelijk naderen, blazen de Duitsers de algemene telefooncentrale inderdaad op, maar het plan van het verzet werkt: dankzij de geheime centrale aan de Loolaan kan het belangrijkste telefoonverkeer toch doorgaan.

Of het verzet de centrale ook daadwerkelijk heeft kunnen gebruiken voor spionage is niet zeker. De namen van de twee jonge verzetsmensen die er de wacht hielden, zijn helaas ook niet overgeleverd...

‍