Arie Lieman schildert de ontsteking van de eerste gaslantaarn

In Liemans Apeldoorn is het nooit druk. We zien een kerk, woonhuizen, boerderijtjes, bomen, struiken en andere begroeiing, hier en daar een hekje of een karrenspoor. Als er al mensen op zijn tekeningen staan, gaat het om één of hooguit enkele personen, meestal op de rug gezien. Verder is het stil en leeg. Lieman had een zeker tekentalent, maar niet voor het weergeven van mensen. In zijn straattaferelen lijkt hij ze vooral op te voeren als hij iets van de schaal wil aangeven.

Er is één uitzondering in Liemans oeuvre. Op 19 februari 1863 legt hij vast hoe op het marktplein (tegenwoordig het Raadhuisplein) de eerste gaslantaarn wordt ontstoken. Op deze aquarel is een massa mensen te zien, jubelend en juichend. Het is dan ook een sleutelmoment in de geschiedenis van Apeldoorn. Vanaf de ontsteking van deze eerste lantaarn en van de 45 andere lantaarns die vanaf die dag in werking treden, is het in Apeldoorn na het vallen van de avond niet meer donker op straat. Langzaam ontworstelt het dorp zich aan het eeuwenlange, dwingende ritme van dag en nacht.

Vanaf dat moment zal het dorp langzaam veranderen in een stad met nieuwe wijken, voorzien van verlichte wegen; een stad met winkelstraten, etalages en gevels die rond koninklijke feestdagen en Kerst feestelijk uitgelicht worden. De nachten komen tot leven. Mensen gaan uit, naar een van de cafés, naar het theater of de film.
Dat leven is terug te zien op een groeiend aantal foto’s dat vanaf het eind van de 19e eeuw van die stad Apeldoorn wordt gemaakt en niet veel later ook op film. Het startschot voor die ontwikkeling was echter bijna onopgemerkt gebleven. Gelukkig heeft Arie Lieman het willen vastleggen, compleet met nationale driekleur, fanfare en mensenmenigte.

‍